Podróżowanie po świecie sztuki to fascynujące i niezapomniane doświadczenie. Jednak labirynty sztuki są równie złożone i zawiłe, co przyjemne. Aby się w nich nie zgubić, potrzebna jest mapa. Tak jak nazwy ulic pomagają nam znaleźć właściwą drogę na mapie miasta, tak orientujemy się na mapie sztuki z pomocą nazw stylów, materiałów, trendów i gatunków. Na przestrzeni dziejów w sztuce wykształciły się różne style. Czym jest styl? Jest to ogólny kierunek rozwoju sztuki, którego próbki łączy ideologiczne znaczenie, technika przekazu i charakterystyczne techniki.
Jakie są więc najpopularniejsze style malarskie? I ile jest tych stylów? Przyjrzyjmy się temu tematowi bardziej szczegółowo.
Sztuka nie jest strukturą statyczną. Podobnie jak sama kultura, sztuka nieustannie się zmienia: niektóre elementy znikają, a coś się pojawia i rozwija. Dlatego, jeśli mówimy o stylach, bezużyteczna jest próba stworzenia jednej listy. Ale z drugiej strony, sensowne jest rozważenie najpopularniejszych stylów malarstwa, do których zwracają się dziś artyści.
📕 Realizm, w sztuce, jest dokładnym, szczegółowym, nieupiększonym przedstawieniem natury lub współczesnego życia. Realizm odrzuca wyimaginowaną idealizację na rzecz ścisłej obserwacji zewnętrznych pozorów (Britannica).
Realizm to styl sztuki malarskiej, który ma na celu dać widzowi odzwierciedlenie prawdziwego świata. Styl ten, jak dziwnie to dziś brzmi, był również swego rodzaju rewolucją w sztuce. W latach 50. XIX wieku tendencje realizmu były reakcją na tradycje akademickie i romantyzm. Po raz pierwszy dzieła w tym stylu pojawiły się we Francji. Co starali się pokazać artyści realiści? Kluczową ideą tego gatunku jest przedstawienie rzeczywistości takiej, jaką widzimy na co dzień. Nie ma tu żadnych wyjaśnień czy nadmiernego upiększania. Wszystko jest takie, jakie jest w życiu. Obiektywna rzeczywistość, dokładność, prawda - to właśnie inspirowało realistycznych artystów. Jednocześnie przeciwstawiali się emocjonalności dzieł sztuki, charakterystycznej dla romantyzmu.
Główne cechy realizmu:
Najbardziej znani artyści realizmu: Edouard Manet, Ilya Repin i Jules Breton.
W latach 50. i 60. popularność zyskał nowy styl, którego celem było jak najbardziej realistyczne oddanie rzeczywistości. Termin "fotorealizm" należy do Louisa Meisela. Mówił on, że artysta fotorealistyczny używa aparatu fotograficznego i zapisuje zdjęcia tego, co chce przedstawić. Zdjęcie jest nie tylko odzwierciedleniem otaczającej rzeczywistości, ale również archiwum, zbiorem informacji. Zadaniem artysty jest jak najbardziej zbliżyć malarstwo do fotografii. Jak pracował mistrz fotorealizmu? Najpierw robił zdjęcia i gromadził obrazy. Następnie obrazy te były przenoszone z fotografii na płótno. Rezultatem było płótno - ogromna kopia oryginalnego zdjęcia.
Główne cechy fotorealizmu:
Najbardziej słynni artyści fotorealizmu: Richard Estes, Chuck Close i Duane Hanson.
Każdy miłośnik sztuki z pewnością pamięta obraz, który niegdyś wstrząsnął Europą w pierwszej połowie XX wieku: to dzieło Edvarda Muncha "Krzyk". Jest to jeden z najjaśniejszych przykładów ekspresjonizmu. Styl ten obejmuje nie tylko malarstwo, ale także literaturę, rzeźbę i inne formy sztuki. Ekspresjonizm opiera się na subiektywnym światopoglądzie autora. Jest to świat emocji, często nieprzyjemnych, bolesnych i traumatycznych. Styl powstał jako reakcja na doświadczenie wojny, w szczególności horroru wojny światowej. Rzeczywistość na płótnach ekspresjonistów często okazuje się zniekształcona. Nie jest oddana w sposób realistyczny, obiektywny. Zawsze kładzie się nacisk na uczucia, zmuszając widza do zanurzenia się w emocjach autora. Nic dziwnego, że ekspresjonizm jest często skorelowany z psychoanalizą. Motywy bólu, traumy i krzyku są jednymi z najczęstszych w dziełach tego stylu. To właśnie te motywy sprawiają, że badania psychoanalityków i artystyczne eksperymenty ekspresjonistów są ze sobą powiązane.
Główne cechy ekspresjonizmu:
Najbardziej znani artyści ekspresjonistyczni: Amedeo Modigliani, Edvard Munch i Ernst Ludwig Kirchner.
Styl ten jest nazywany tak, dzięki francuskiemu artyście Claude Monet. Jego pędzel należy do obrazu o nazwie "Impresja, Soleil levant". To właśnie wrażenia, jakie takie malarstwo wywołuje w publiczności, dały nazwę temu stylowi. Malarze impresjonistyczni spędzali dużo czasu na świeżym powietrzu, malując z natury. Brytyjski malarz William Turner zasłynął ze swojego ekstremalnego podejścia do malarstwa. Pewnego razu przywiązał się do masztu statku, aby uwiecznić pożar londyńskiego parlamentu podczas burzy. Czym jest impresjonizm? To pociągnięcia pędzla, brak konturu w postaciach i szczególna umiejętność w użyciu koloru i światła. Na początku publiczności nie podobały się obrazy impresjonistów. Dlaczego? Po prostu ludzie są przyzwyczajeni do widzenia obrazu z bliska. A z bliska impresjonizm jest po prostu nieczytelnym zbiorem plam. Aby zobaczyć całe piękno i wspaniałość tego obrazu, trzeba oddalić się od niego na kilka kroków.
Główne cechy impresjonizmu:
Najbardziej znani artyści impresjonizmu: Pierre Renoir, Edgar Degas i Claude Monet.
Styl ten przede wszystkim odrzuca realistyczne przedstawianie rzeczywistości. Celem artystów abstrakcyjnych jest wywoływanie uczuć i emocji u publiczności. Sztuka ta jest niefiguratywna i nieobiektywna. Nie ma w niej konkretnych wątków, klasycznych czy tradycyjnych technik. Co chcieli przekazać abstrakcjoniści? Na takich płótnach nie będzie można dostrzec dokładności przekazu obrazów. Abstrakcjoniści przekazywali harmonię świata. Zgodnie z logiką artystów, jeśli natura jest doskonała, to jej kopiowanie jest bezużyteczne. W związku z tym, powinna być przekazywana za pomocą innych środków. Dlatego obrazy abstrakcyjne nie mają ładunku semantycznego. Te dzieła sztuki nie powinny być analizowane, ale odczuwane.
Główne cechy sztuki abstrakcyjnej:
Najsłynniejsi malarze abstrakcyjni: Wassily Kandinsky, Kazimir Malevich i Mark Rothko.
XX wiek okazał się bogaty w nowe style. Jednym z najdziwniejszych i najbardziej fascynujących nowych stylów jest surrealizm. Jeśli ekspresjonizm zwrócił się ku ludzkiej psychologii, surrealizm poszedł dalej: starał się ujawnić podświadome motywy, ukryte emocje i zakazane uczucia. Jednym z najbardziej znanych artystów tworzących w tym stylu był Salvador Dali. Okazał się on również największym sukcesem komercyjnym. Ta podświadomość została skompresowana przez mieszanie rzeczywistości i snu. Na przykład Salvador Dali często szkicował obrazy zaraz po przebudzeniu. Obrazy te poruszały się tak daleko, jak to możliwe, od zwykłego, znanego znaczenia. Celem jest wywołanie podobnych uczuć u widza, aby zwątpił w rzeczywistość.
Główne cechy surrealizmu:
Najbardziej znani artyści surrealistyczni: Max Ernst, Rene Magritte i Salvador Dali.
W latach 50. XX wieku - najpierw w Europie (w Wielkiej Brytanii), a następnie w USA - zaczął wyłaniać się nowy kierunek, który nazwano pop-artem. Jedną z ikon tego stylu jest Andy Warhol. To on wprowadził do kultury masowej modę na powielanie dzieł sztuki. W tym czasie rozwijały się również idee szkoły frankfurckiej, której przedstawiciele bardzo wnikliwie badali kulturę masową jako nowe zjawisko kulturowe. Podstawą pop-artu są zwykłe przedmioty i życie codzienne. W dziełach tego stylu widzimy to, co nas otacza: czasem nawet wulgarne, banalne elementy naszego życia, codzienności, relacji. Bardzo często artyści wykorzystywali ironię do realizacji swoich pomysłów w sztuce. Później pop-art stał się podstawą takich form kultury jak komiksy i reklama.
Główne cechy pop artu:
Najsłynniejsi malarze pop artu: Richard Hamilton, Andy Warhol i Roy Lichtenstein.
Główne cechy symbolizmu:
Najsłynniejsi artyści symbolistyczni: Michaił Vrubel, Gustave Moreau i Wiktor Wasniecow.
W XX wieku narodził się kolejny ważny dla historii sztuki styl - kubizm. Styl ten wiele zawdzięcza Pablowi Picasso. Kubizm przejawiał się przede wszystkim w malarstwie i rzeźbie europejskiej (głównie francuskiej). Widzimy jednak, że cechy kubizmu pojawiły się także w tak nieoczekiwanych "rejonach" kultury jak muzyka, literatura czy architektura. Była to rewolucja w sztuce, która rozpoczęła się w 1908 roku kompozycją Georgesa Braque'a "Domy w l'Estaque". Praca ta została wystawiona w ramach Salonu Jesiennego w Paryżu. W tym czasie pomysły Georgesa Braque'a były zbyt nowatorskie, a społeczeństwo nie było gotowe na ich zaakceptowanie. Jednak nadanie nowego kierunku było wciąż aktualne. Impresjoniści zastąpili formę i kompozycję przekazem gry światła, z naciskiem na kolory. Postimpresjoniści przywrócili rytm, kolor i płaszczyznę kompozycji w malarstwie. Wreszcie kubiści walczyli o przywrócenie form geometrycznych na pierwsze miejsce w sztuce.
Główne cechy kubizmu:
Najbardziej znani artyści kubistyczni: Marcel Duchamp, Pablo Picasso, Georges Braque i Fernand Léger.
W XX wieku pojawiło się wiele eksperymentów w sztuce. Wśród nich jest futuryzm, pragnienie ruchu, przyszłości i ideałów. Dzieła futuryzmu charakteryzowały się odwagą i innowacyjnością. Wpływ na to miał gwałtowny rozwój technologii, industrializacja i gwałtowny wzrost badań naukowych. Futurystyczni artyści dążyli do zademonstrowania swojej wizji świata i modeli jego struktury. Charakterystyczną cechą tego stylu jest chęć znalezienia sposobu na ukazanie dynamiki ruchu za pomocą statycznych środków malarskich.
Główne cechy futuryzmu:
Najbardziej znani artyści futurystyczni: Umberto Boccioni, Filippo Marinetti i Giacomo Balla.
Oczywiście nie jest to kompletna lista stylów. Temu tematowi można poświęcić ogromną kolekcję prac naukowych. To jednak wystarczy, aby nie zagubić się w całej tej jakościowej różnorodności stylów w sztuce.